Amsterdam Roots

Inleiding

Amsterdam Roots organiseert een gratis toegankelijk multidisciplinair festival in het Oosterpark en culturele activiteiten op verschillende locaties in Amsterdam. De organisatie herkent en erkent de waarde van bestaande culturele tradities die zich ontwikkelen tot de tradities van morgen. De contextuele basis van de activiteiten is in de afgelopen jaren uitgegroeid van ‘kennismaken met andere culturen’ naar ‘actuele vraagstukken rondom multiculturele identiteit en ‘belonging’. In de programmering geeft Amsterdam Roots ruimte aan bijzondere makers, kunststijlen en diverse meningen, voortkomend uit zowel traditie als vernieuwing. 

Voor de periode 2025-2028 heeft Amsterdam Roots drie hoofdactiviteiten en twee interne focuspunten. Tijdens het Amsterdam Roots Festival in juni, biedt de organisatie een programma aan met verschillende disciplines voor alle leeftijden, geïnspireerd door een verscheidenheid aan culturele identiteiten. Met het programma Roots in Zuidoost geeft Amsterdam Roots een platform aan nieuwe talenten uit de regio. ‘Roots Indoor’ is een serie indoorprogramma’s georganiseerd samen met partners zoals BIMHUIS, het Bijlmer Parktheater of Theater de Meervaart. In dit programma combineert Amsterdam Roots een concert of voorstelling met interactieve randprogrammering zoals een lezing, diner, debat of workshop. De creatieve interactie in de ruimte tussen mensen en groepen in een samenleving - de Space(s) in Between - staat in de komende periode in de programmering centraal. Kunst en cultuur ziet Amsterdam Roots als middel om vragen die de organisatie zichzelf stelt te onderzoeken.

De interne focuspunten hangen samen met de investering van het bestuur van Amsterdam Roots in de duurzaamheid van de organisatie. Deze omvatten risicobeheersing, het herijken en versterken van de financieringsmix, verscherpen van de strategische focus en continuïteit van organisatie.

Amsterdam Roots ontvangt een vierjarige subsidie 2021-2024 binnen het Kunstenplan van € 191.831 per jaar (incl. indexatie 2024).

Voor de periode 2025-2028 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld € 150.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan.

Artistiek belang

De commissie beoordeelt het artistiek belang als goed.

De commissie vindt dat er sprake is van een herkenbare artistieke signatuur. Amsterdam Roots biedt niet-westerse programmering aan vanuit de waarde van bestaande culturele tradities. Samen met het laagdrempelige en open karakter loopt dit volgens de commissie als rode draad door het programma. De ruimte die de organisatie biedt aan bijzondere makers, kunststijlen en diverse meningen, draagt bij aan de herkenbare artistieke identiteit van Amsterdam Roots. 

Amsterdam Roots vertaalt de artistieke signatuur in de drie hoofdactiviteiten: het Amsterdam Roots Festival, Roots in Zuidoost en Roots Indoor. De artistieke kaders daarvoor - intersectioneel, meerstemmig, multi-en interdisciplinair en inclusief - vindt de commissie vanuit artistiek oogpunt interessant. De commissie vindt dat de wijze waarop dit vorm krijgt in de concrete programmering in het plan slechts in algemene termen is beschreven. De commissie is positief over de programma’s, die zij tot de verbeelding vindt spreken. Een aansprekend voorbeeld van een programma binnen het artistieke kader meerstemmigheid, is volgens de commissie de Kosmopolitisch Kurdesque Adir Jan, dat klanken en ritmes uit het Midden-Oosten combineert met psychedelische popmuziek en sociale thema’s zoals homofobie en racisme. Voor het kader intersectioneel vindt de commissie de activiteit Les mamans du Congo een goed voorbeeld. Wat betreft multi-en interdisciplinair en inclusief sluit het programma van No Limits! Arts Castle goed aan: hierin presenteert Amsterdam Roots een immersieve expositie met werk van een tiental verschillende kunstenaars, performances, spoken word, foodtasting, workshops en gesprekken. De commissie vindt de programmering in het Oosterpark meer tot de verbeelding spreken dan de activiteiten in Zuidoost.  Het plan reflecteert onder andere op de programma’s Mixed Roots, Young Roots en op het bouwen van een internationaal netwerk van artiesten, professionals en festivals. In de programmering voor de komende periode speelt Amsterdam Roots met de vragen ‘wie we kunnen, mogen en willen zijn, hoe we mogen zijn, hoe we (samen)leven, welke middelen we daarvoor gebruiken, welke (fysieke, geestelijke of financiële) ruimte we hebben en met wie we omgaan’. Kunst en cultuur zijn middelen waarmee Amsterdam Roots deze vragen wil onderzoeken. Amsterdam Roots hanteert altijd al thema’s met een maatschappelijke insteek. Door de verschuiving van deze focus wordt hier nog meer ruimte gemaakt, wat de commissie passend vindt. De (creatieve) interactie in de ruimte tussen mensen en groepen in een samenleving de Space(s) in Between - heeft daarom de focus in de periode 2025-2028. De commissie vindt dit passend en logisch voortbouwend op de artistiek inhoudelijke ervaring en ontwikkeling. 

De artistieke betekenis voor publiek, makers en stad komt volgens de commissie duidelijk in het plan naar voren. De activiteiten van Amsterdam Roots zijn grotendeels gratis toegankelijk en intercultureel, meerstemmig en multidisciplinair, waardoor volgens de commissie naar verwachting mensen van verschillende leeftijden en interesses de activiteiten zullen bezoeken. In deze programmering richt Amsterdam Roots zich op oprechte verhalen over ‘roots’ en culturele identiteit, wat volgens de organisatie leidt tot verwondering, openheid en artistieke inspiratie. De commissie verwacht dat het ook voor herkenning zal zorgen en mensen nieuwsgierig maakt naar de verhalen. 

De artistieke kaders en de ruimte die Amsterdam Roots aan curatoren biedt om artistiek te experimenteren, leidt volgens de commissie tot diverse vormen van presenteren en interactie zoals spoken word, dans, een expositie of theatervoorstelling. De commissie is van mening dat de herkenning, de presentatievorm en het samenkomen op een festival, naar verwachting aansprekend zal zijn voor het publiek en artistiek-inhoudelijke impact teweegbrengt. De commissie ziet artistieke betekenis voor de deelnemers en de stad, onder meer in de wijze waarop Amsterdam Roots makers - waaronder jong talent, internationaal of gevestigd - een podium biedt waar zij hun stem kunnen laten horen. De artistiekinhoudelijke betekenis wordt veroorzaakt door de ruimte die Amsterdam Roots binnen het programma en de artistieke kaders geeft aan makers die onderbelichte onderwerpen bespreekbaar maken. Voorbeelden zijn het brengen van een ode aan ‘verboden’ zangeressen of het presenteren van biculturele queer expressie en cultuur buiten conventionele ruimtes.

De artistieke betekenis voor de stad komt voort uit de toegankelijkheid en het toegankelijk maken van onderbelichte, nieuwe en minder bekende tradities en immaterieel erfgoed. Amsterdam Roots vindt dat toegang tot kunst en cultuur noodzakelijk is voor een inclusieve samenleving, en dus ook voor de stad. De commissie vindt dat het aanbod een gebalanceerde reflectie van de schakeringen in de samenleving vormt, toont hoe verrijkend en inspirerend tradities kunnen zijn en hoe daaruit nieuwe ontwikkelingen voortkomen. De commissie ziet dit terug in de omschrijving van het artistieke kader meerstemmigheid en de performance van Batsükh Dorj uit de Altai, die de Mongoolse Khöömei-zangkunst tot leven brengt, begeleid door traditionele instrumenten. Daarnaast is de commissie van mening dat de spontane ontmoetingen aansprekend zijn, echter biedt het plan geen informatie over de totstandkoming van deze ontmoetingen en op welke manier deze gefaciliteerd worden. 

Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als voldoende.

Een onderbouwde visie op het bereik in de stad Amsterdam komt volgens de commissie niet duidelijk in het plan naar voren. Amsterdam Roots zegt met de programmering een redelijk unieke, zeer brede representatie van doelgroepen te bereiken. Merkbekendheid, het versterken van het imago en het verbreden en verjongen van publiek noemt de organisatie als doelen. De beoogde doelgroepen zijn op basis van het Mosaic Model op hoofdlijnen geformuleerd. De organisatie noemt als doelgroepen cultuurliefhebbers, buurtbewoners, jongeren en mensen met een beperking. De commissie vindt dat Amsterdam Roots niet duidelijk motiveert waarom het zich op deze doelgroepen richt. De commissie verwacht weliswaar dat de activiteiten dankzij de brede programmering, de opgebouwde goede naam en de gratis toegang zullen aansluiten bij de beoogde doelgroepen, maar ziet dat niet duidelijk onderbouwd in het plan. 

De missie van Amsterdam Roots, de diverse perspectieven in de programmering en marketingmiddelen sluiten naar verwachting op elkaar aan. In het plan leest de commissie een algemene marketingaanpak. Het plan stipt aan welke communicatiemiddelen de organisatie denkt in te zetten, zoals offline en online promotie. Welke middelen of socials voor wie gebruikt worden, geeft het plan echter niet weer. Amsterdam Roots noemt ook dat er posters worden ontworpen, maar waar deze verspreid worden om het publiek te bereiken is onduidelijk. 

De commissie vindt dat de activiteiten bijdragen aan de spreiding van het culturele aanbod en het publieksbereik in de stadsdelen Nieuw-West en Zuidoost. Hoewel de organisatie aangeeft de meeste activiteiten in Oost te programmeren, zorgt zij met Roots in Zuidoost voor een muziekprogramma op verschillende locaties, met als doel een platform te geven aan nieuwe talenten uit het stadsdeel. Hiermee wil de organisatie bijdragen aan meer speelmogelijkheden en nieuw publiek voor het talent in Zuidoost. Omdat de organisatie al langer actief is in Zuidoost, verwacht de commissie dat er ook nu draagvlak zal zijn. Zo is het kantoor van Amsterdam Roots in Zuidoost gevestigd en vond Young Roots voorgaande jaren in dit stadsdeel plaats. De voornemers en intentie vindt de commissie dan ook passend en haalbaar in het licht van de kennis en ervaring van Amsterdam Roots. Daarnaast werkt de organisatie met passende partners zoals het Bijlmer Parktheater, OBA en Heesterveld Creative Community. 

In Nieuw-West combineert de organisatie met Roots Indoor een concert of voorstelling met interactieve randprogrammering zoals een lezing, diner, debat of workshop. De Meervaart wordt hierbij genoemd als partner. De commissie vindt dit een passende partner die zeker een bijdrage kan leveren aan het creëren van draagvlak. Een motivatie over deze samenwerking wordt in het plan echter niet gegeven.  

Diversiteit & Inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als goed.

Diversiteit en inclusie is inherent aan een organisatie zoals Amsterdam Roots. De commissie ziet dat overtuigend terug in zowel de artistieke signatuur als in de breedte van de activiteiten. Het hele plan leest als een visie op diversiteit en inclusie gericht op culturele diversiteit, neurodiversiteit en toegankelijkheid. De keuzes en het beoogde effect worden helder toegelicht als het gaat om aanbod en programmering. Amsterdam Roots draagt naar eigen zeggen bij aan diversiteit met eclectische programma’s. Dit blijkt onder meer uit de keuze professionele neurodiverse en/of artiesten met een fysieke of geestelijke beperking te programmeren. De commissie vindt dit een goede afspiegeling van de waarden van Amsterdam Roots. Wat betreft bereik kiest

Amsterdam Roots bewust voor het gratis toegankelijk houden van het festival in het Oosterpark en Roots in Zuidoost. Dit draagt volgens de commissie bij aan het vergroten van de sociaal-economische kansengelijkheid. Hoewel diversiteit en inclusie inherent zijn aan Amsterdam Roots, mist de commissie informatie over de keuzes die ten aanzien van het de eigen organisatie worden gemaakt. Amsterdam Roots reflecteert in het plan op de voorgaande jaren. Mixed Roots is een concept dat steeds meer podiumruimte geeft aan kunst die zich niet (alleen) baseert op een westers idioom, cisgendernormen of andersoortige conventies. Daarnaast zocht Amsterdam Roots in de afgelopen periode de dialoog door middel van panelgesprekken, Keti Koti tafel, video’s en live performances over thema’s als kwetsbaarheid en transformatie. Wel had volgens de commissie toegelicht kunnen worden wat nieuwe doelstellingen zijn voor de komende periode. 

De aanpak om de doelstellingen ten aanzien van diversiteit en inclusie te verwezenlijken is concreet, overtuigend en realistisch als het gaat om het aanbod en bereik. Amsterdam Roots richt zich met interdisciplinaire programma’s van onder andere Becoming en kunstcollectief No Limits! Art Castle op blinde vlekken aan de hand van thema’s zoals LHBTQ+, dekolonisatie en neurodiversiteit. Amsterdam Roots belicht hiermee naar eigen zeggen oprechte verhalen van een wereld waar mensen minder vaak mee in aanraking komen. Met deze en andere stappen vindt de commissie het haalbaar om een brede en divers samengestelde groep te bereiken. De samenwerkingspartners HandicapNL en de welzijnsorganisaties als Kids uit Oost en Young Amsterdam dragen volgens de commissie bij aan de haalbaarheid voor het bereik van de beoogde diversiteit aan doelgroepen, vanwege de kennis, ervaring en het draagvlak van deze partnerorganisaties. Hoewel de commissie er vertrouwen in heeft dat er een beleid ten grondslag ligt aan een divers samengesteld en inclusief team, had de commissie willen lezen welke acties of stappen worden genomen, bijvoorbeeld als het gaat om het wervingsbeleid.  

Uitvoerbaarheid

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als voldoende.

De commissie is van mening er een niet geheel overtuigende visie op bedrijfsvoering uit het plan spreekt. Amsterdam Roots zegt naar een platte, integere, open en inclusieve organisatiecultuur te streven, waar medewerkers begeleiding krijgen, zich kunnen ontwikkelen en voldoende uitdaging krijgen. Op welke manier dit concreet vorm krijgt, wordt volgens de commissie echter niet duidelijk uit het plan.  Amsterdam Roots volgt de Governance Code Cultuur. Het bestuur komt meerdere malen per jaar samen, keurt relevante beleidsstukken goed en is een belangrijke sparringpartner voor de directie. Rollen, taken en verantwoordelijkheden zijn vastgelegd in het bestuursreglement. Wat betreft fair pay worden zowel vaste werknemers als freelancers bezoldigd conform de cao Toneel en Dans. In het kader van sociale veiligheid geeft Amsterdam Roots aan dat er een externe vertrouwenspersoon is. 

Het plan reflecteert op de bedrijfsvoering in de periode 2021 tot 2023. De visie komt hier volgens de commissie herkenbaar uit voort. Zo gaat het plan in op de onzekerheid in de coronaperiode en op de kostenstijgingen die een flinke wissel op de organisatie hebben getrokken. Daarom koos Amsterdam Roots ervoor om in 2024 eenmalig af te schalen naar een serie kleine activiteiten. Vanaf 2025 hervat de organisatie de normale programmering. Daarnaast kiest de organisatie ervoor om de directie in 2024 uit te breiden met een zakelijke directeur. Dit geeft Amsterdam Roots ruimte om de benodigde voorbereidingen te treffen op het gebied van fondsenwerving, samenwerking en strategische planvorming. De commissie waardeert dit besluit en vindt dat Amsterdam Roots op deze manier rekening houdt met de toekomst. Het plan gaat echter niet expliciet in op waar Amsterdam Roots naar toe wil en hoe het de toekomst ziet. 

In het plan staat de organisatie volgens de commissie goed stil bij de risico’s die zij loopt en de manier waarop zij die denkt te kunnen beheersen. De financiële afhankelijkheid van subsidies vangt de organisatie op door schaalbaar te programmeren, het ondernemerschap te versterken en te investeren in sponsorwerving. Het plan vindt de commissie in organisatorisch opzicht realistisch en uitvoerbaar. Op basis van de kwaliteit van de betrokkenen en edities uit het verleden, heeft zij er vertrouwen in dat Amsterdam Roots de voorgestelde programmering zal weten te realiseren. 

In financieel opzicht heeft de commissie kanttekeningen bij de realiteitszin en de uitvoerbaarheid van het plan. Zij vindt dat de begroting past bij de activiteiten die de organisatie wil realiseren. Dit blijkt onder meer door het aangeven of kosten schaalbaar zijn en uit helder gespecificeerde kosten en berekeningen. De financieringsmix bestaat uit verschillende bronnen van inkomsten waaronder private fondsen, publieke fondsen, sponsoring, horeca en recettes. Op die manier is gezorgd voor het spreiden van de financiële risico’s. Amsterdam Roots vraagt in het kader van het nieuwe Kunstenplan een lager subsidiebedrag aan dan in 2021-2024. Hoewel dit haaks lijkt te staan op de financiële gezondheid, wordt deze keus helder toegelicht. In haar eigen woorden benoemt de organisatie dat ze de afhankelijkheid van AFK wil verkleinen, waardoor er daarnaast ruimte ontstaat om apart elders financiering aan te vragen voor faciliteiten waarbij sprake is van een structurele kostenstijging (festivalveld, stroom, marketing). Deze kosten zijn volgens Amsterdam Roots lastiger te financieren uit de beschikbare cultuursubsidiepotten. Met name de private fondsen willen in toenemende mate alleen maar bijdragen aan de programmering. De commissie vindt dit een strategische zet, maar ziet wel een risico in deze keuze. Verder spreekt de organisatie in het plan over ondernemerschap en verwachte inkomsten uit sponsoring. Een concreet plan van aanpak hiervoor leest de commissie echter niet.

Kijkend naar de balans en de financiële positie, is de commissie van oordeel dat de financiële huishouding momenteel niet stevig genoeg is om het vierjarig plan te dragen. Er is sprake van een negatief eigen vermogen. Het plan vermeldt dat de organisatie hier verandering in wil brengen doordat de zakelijk directeur zal inzetten op ondernemerschap en financiële groei. De commissie waardeert de ondernemende houding van Amsterdam Roots. Hoewel zij niet geheel overtuigd is van de gekozen aanpak voor de financiële kant van de bedrijfsvoering, ontleent zij aan de stevige organisatie, de goede begroting en de gevarieerde financieringsmix voldoende vertrouwen in de haalbaarheid van het plan.

Conclusie

De commissie adviseert op grond van bovenstaande overwegingen de aanvraag van Amsterdam Roots te honoreren met het gevraagde bedrag van € 150.000 per jaar.

De commissie constateert dat er na beoordeling van alle aanvragen onvoldoende budget beschikbaar is om de aanvraag te honoreren.  

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Muziek & Muziektheater.